ସାଧବ ଝିଅ

ବହୁ ନାହୁଁ କାହିଁ ବୋଇତ ଗଲା !

ବୋଇତ ଗଲା !

ସଉଦାଗରର ସାନ ଝିଅ ମୁଁ

ସାତ’ ଭାଇରେ

ଶୟନ ମୋହରେ ହଂସୁଲି ଶେଜେ,

ସ୍ନାହାନ ମୋହର ସୁବାସ-ନୀରେ ।

ସାତ ସାଧବର ସାତ ଝିଅ ସେ

ଭାଉଜ ମୋର,

ଜଣକେ ଜଣକେ କନକ ଶିଖା,

ଜଣକୁ ଜଣକୁ କନକ ପୁର ।

ସାତ ଭାଉଜରେ ସତର କଥା

ମୋହ ପାଇଁକି

ଜଣେ କିଞ୍ଚ ଦେଲେ ପାଟ ପତନି

ଆରେକ ପଚାରେ ଇଛା କାହିଁକି ?

ସାତ ଭାଇଙ୍କର ସାତ ବୋଇତ

କେ ଦେଖି ନାହିଁ ?

ମଣି ମୁକୁତାରେ ବେପାର ଲୀଳା

କେଉଁ ଦରିଆରେ ନ ପଡ଼େ ଛାଇ ?

ସାତ ଭାଇ ସାତ ରାଜ-କୁମାର

ଦେବତା ପରା

ଜଣେ ଆଣି ଦେଲେ ବଉଦ ଶାଢ଼ୀ

ଅରେକ ଯାଚଇ କନକ ଝରା ।

ବିଜନ ବେଳା, ବିଜନ ବେଳା

କହିଲୁ ମୋହର କି ଦୁଃଖ ଥିଲା,

କି ଦୁଃଖ ଥିଲା ।

ଯୁବା ସେ ଆସିଲେ ବୋଇତ ବାହି

ବୋଇତ ବାହି !

ଭାଇଙ୍କି ବନ୍ଦାଇ ଆସିଥିଲି ମୁଁ

ତୋହରି ତୀରେ

ଏଇଠାରେ ଛିଡା ହୋଇଥିଲେ ସେ

ଦେଖି ଦୁଇ ପାଦ ଚଳିଲା କିରେ ?

ବାଲିରେ ଲୁଚିଲା ମାଣିକ ମୁଦି

କନକ-ବଳା,

ହାତରୁ ଖସିଲା ଫୁଲ-ହଳଦୀ,

ହାତରୁ ଖସିଲା ଚାଉଳ-ସରା ।

ଚାହିଁ ପାରିଲ କି ଭଲେ ସେ ମୁଖେ

ଲାଜେ ମରିଲି,

ଚିବୁକ ମିଶିଲା ଭରଜେ ଆସି

ପଚାରିଲି ନିଜେ ‘ଏ କି ଦେଖିଲି’ ?

ହସିଲେ ଭାଉଜେ, ଚାହିଁଲେ ଭାଇ

ରହିଲି ଠିଆ

ବନ୍ଦାଣ ସରିଲା, ଚଳିଲେ ପୁରେ

କେ କିମ୍ପା ବୁଝିବ ବାଳିକା-ହିୟା ?

ବିଦେଶୀ ଯୁବକ ଜାଣିବେ କିସ

ବାହିଲେ ତରୀ,

କାହିଁ ଗଲେ ବେଳା, କାହିଁ ଗଲେ ରେ

ତା ବିନେ କେସନେ ଜୀବନ ଧରି ?

ବିଜନ ବେଳା, ବିଜନ ବେଳା

କହ କାହିଁ ଗଲା ବୋଇତ ବାଲା !

ବୋଇତ ବାଲା !

କରେ ବେପାର,

ନାରୀ-ବୁକୁ ଘେନି କି ତା’ ବେବସା

ଭୂଆସୁଣୀ ଲୁହେ ତା କାରବାର ?

ଯେ ଦେଶେ ଯାଏ ସେ, ମୋହ ସରି ଗୋ

ସେ ଦେଶେ ନିକି,

କୁଳ ଝିଅ ତାକୁ ଆପଣା ମନେ

ଆପଣା ହୃଦୟ ଦିଅଇ ବିକି ?

କାହୁଁ ଆସିଥିଲା ? ମୋ ହୃଦ ସାଥେ

କି ନେଲା ଏଥୁ ?

ଆକାଶେ ପବନେ ଅଛ ଦେବତା

ଫେରାଇ ଆଣନ୍ତ ଗମନ-ପଥୁ !

ଜୀବନେ ଏ କିସ ପରମାଦ ଗୋ

ନଥିଲି ଜାଣି

ହଂସୁଲି ଶେଯରେ ନ ଆସେ ନିଦ

ଆଖି ଆଗେ ଭାସେ ତାହାର ଠାଣି !

ଏତେ ଲୋକ ମେଳେ ଜୀବନ, ଏକା

ଲଗାଇ ମତେ,

ତାହାରି ପରଶ ଖୋଜଇ ଦେହ

ଭୁଜ ତା’ ମୋ ଦୋହ ଭିଡ଼ନ୍ତା ସତେ

ଶୋଇବାକୁ ଗଲେ ଆରେକ ପାଇଁ

କରଇ ଥାନ,

ନ ଆସିଲା ସେ ତ, ଆସିଲାନି ରେ

ଏକା ଏକ ମୋର ଯାଉଛି ଦିନ ।

ହୋଇଛି ରଜନୀ, ଉଠିଛ ଚାନ୍ଦ

ନାଚେ ଦରିଆ

କାହା ପାଇଁ ମୁହିଁ ସାଧବ ଝିଅ

ଏକାକୀ ତୋ ତୀର ହୋଇଛି ଠିଆ ?

ଫେରିଯିବ ଘରେ ? କି ସୁଖ କହ

କନକ ପୁରେ ?

ମନର ମଣିଷ ନ ମିଳେ ଯଦି

ବୁକୁର ବେଦନା ରହେବୁ କୁରେ ?

ସାତ ଭାଇ ମୋର ସେ ଦେଶେ ଯାଇ

ସେଇ ମାଣିକ,

ଆଣିଲେ ମାନନ୍ତି ସାଧବ ଠିକେ

ଜାଣନ୍ତି କେସନେ ସେଠ ବଣିକ ।

ସେ ମାଣିକ ସତେ ମିଳେ କାହାକୁ

ମିଳେ ନାହିଁରେ

କନକ ପୁରରେ ଚମକ ଦେଖି

ହୀରା-ନୀଳା ଦେଇ ତାକୁ ପାଇରେ ?

କେ ଅଛ ଦେବତା, କହ ହେ କହ

ପାଇବା ପଥ,

ଭୁଆସୁଣୀ ଯାହା ଦେବାର ଦେବ,

ରକତ ଦେଇ ମୁଁ ପାଳିବି ବ୍ରତ ।

ମୋ ପରି କି ତରୁଣୀ କେହି

ପାଇଛି ତାକୁ

କିପରି ଲଭିଲା ? ଭୋଗେ କିପରି ?

କହିଲେ ଦେବି ଏ ଜୀବନଟାକୁ ।

ଆଉ କେ ଯୁବତୀ ଶୁଣେ କି ତାର

ବଦନୁ କଥା ?

କିପରି ସେ ବାଣୀ ? ଅମିୟ ସେ କି ?

ଶୁଣ ଲୁଚିଯାଏ ପରାଣ-ବଥା ?

ଆଉ କେ ଯୁବତୀ ବାହୁରେ ତାର

ପଡ଼େ କି ଢଳି ?

କିପରି ସେ ସୁଖ ଜାଣିବି ନିକି ?

ଭାବିଲେ ହୃଦୟ ହୁଅଇ ଦଳି ।

ବିଜନ ବେଳା, ବିଜନ ବେଳା

ସାଧବ ଝିଅର ଏ ଦୁଃଖ ହେଲା !

ମାଣିକ ଖଟରେ ବୋହିଲା ଲୁହ

କହୁ ନାହୁଁ କାହିଁ ବୋଇତ ଗଲା !

ବୋଇତ ଗଲା !

ଘାଟେ ଘାଟେ ମୋର ବୋଇତ ତାହାରି ପାଇଁ,

ଛାଡି ମୁଁ ଆସିଲି ସେ କେଉଁ ସାଗର କୂଳେ

ସାଧବ ପୁଅ ମୁଁ ଦିନ କାଟେ ତାରେ ଧ୍ୟାୟି ।

ଆଳପେ ଚାହିଁଲା, ଲାଜେ ମୁଖ ଦେଲା ପୋତି,

ନଖେ ମିଶାଇଲେ ଗଳାହାର ମଣି ଜ୍ୟାୋତି

ପୁଣି ସେ ଚାହିଁଲା, ପୁଣି ମୁଁ ଚାହିଁଲି ଥରେ,

ହସି ଲାଜେ ପୁଣି ନୁଆଁଇଲା ନାସା-ମୋତି ।

ସେତିକି ଚାହିଁବା, ସେତିକି ମୋ ଦେଖା ଦେଖି

ବୁକୁରେ ସେ ଛବି ଯାଇଛି ଗଭୀରେ ଲେଖି,

ଯାହା ଭାବେ ତା’ ର କଥାହିଁ ପଡଇ ମନେ

ଯହିଁ ଚାହେଁ ସେଇ ନୟନ ଉଠଇ ରେଖି l

ଟିକିଏ ଚାହିଁଲା, କେତେ ସେ କହିଲା କଥା,

ଥରେ ସେ ଅନାଇଁ କେତେ ସେ ଦେଉନି ବ୍ୟଥା,

ଉଦାସୀ ସାଧବ ପୁଅ ମୁଁ, ମୋ ଆଖେ ନୀର,

ଭାବଇ ତା ବିନୁ ଜୀବନେ ନାହିଁଛି ପନ୍ଥା ।

କଥା କହିବାର ଥିଲା ନାହିଁ ଅବସର,

ଚଳିଲା ତରୁଣୀ ପଛ କରି ନିଜ ଘର,

ପଛେ ରଖିଗଲା ମୁଗୁଧ ତରୁଣ ମତେ

କରି ମତେ ନବ ପିପାସାରେ ଜର ଜର ।

ବେଳାର ଜନତା କରମେ ତାହାର ଲାଗେ

ଉଦାସେ ବୋଇତ ଭାସିଇ ବାରଧି ଭାଗେ ।

ନୂତନ-ପ୍ରଣୟ-ବିକଳ ସାଧବ ପୁଅ

ଚାହିଁ ରହିଲା ଯେ ରୂପସୀ ଚଳିଲା ଆଗେ ।

ବୋଇତେ ଆସିଲି, ଟେକାଇ ଦେଲି ମୁଁ ପାଲ

ସ୍ୱଦେଶେ ଫେରିବା ପାଇଁ ହୋଇଥିଲା କାଳ,

ସେଇ ଦିନୁ, ପ୍ରତି ଘାଟେ ମୁଁ ଖୋଜୁଛି ପରା

ସେ ନୟନମଣି ଅୟତମଣିରେ ସାର ।

ସାଧବ ପୁଅ ମୁଁ ବୋଇତରେ ମୋ ଜୀବନ,

ସାଗର ଲହରୀ ଗଣି ସରେ ଯଉବନ,

ଧ୍ରୁବତାରା ଚାହିଁ ଶୁଖାଇ ଆଖିର ପାଣି

କାନେ ଚିର କଟୁ ସୁନା ରୂପା ଝଣ ଝଣ ।

ପିତା ମୋ ଦେଶରେ କୁବେର ନଗର-ଶେଠ,

ଘରେ ଧରେ ମଣି-ପ୍ରଦୀପ କନକ-ପୀଠ,

ଦାସ-ଦାସୀ ଦେହେ ସୁନାଛିଟା ପାଟଶାଢ଼ୀ,

ଯାଚକମାନଙ୍କ ସେବା ହୁଏ ଅବିରତି ।

ପାରବଣେ ଯେତେ ପୁରବାଳା ଆସି ଘରେ

ଶୋଭାନ୍ତି ଅଗଣା ବଦନ କମଳ ଦଳେ,

କିଶୋରୀ- ଯେତେକ ଦୋଳାଇ ମୋହନ ବେଣୀ

ଦୋଳାଇ ଦିଅନ୍ତି ଯୁବାଜନ ମରମରେ ।

ଦେଖିଥିଲି ତାହା କିଶୋର ବୟସେ ପରା,

ତା ପରେ ଜୀବନ ବୋଇତେ ହୋଉଛି ସରା,

ବାପାଙ୍କ ବଚନ ମାନି ମୁଁ ବଣିକ ପୁଅ

ଘାଟେ ଘାଟେ ଅଜି ବୁଲାଉଛି ମୋ ପସରା ।

ଯଉବନ ଗଲା ଅ-ସାଥୀ ସାଗର ପରେ

ସାଥି-ଖୋଜେ ପ୍ରାଣ ଶମିବ କାହାର ବଳେ ?

ଘାଟୁ ଘାଟେ ତରୀ ଭିଡି ମୋ ଜୀବନ ଗଲା,

ପରାଣ ତରୀ ମୋ ଭିଡିବି କା’ ପଦତଳେ ?

ଯେ ଦିନୁ ସେ ମଣି ଦେଖିଲି ଏ ନୟନରେ

ପ୍ରଣୟର ନିଆଁ ଜଳଇ ହୃଦୟ ତଳେ,

କେ ଦେବ ସେ ମଣି ? ଗଳାରେ କରିବି ହାର

ଲଭିବ ହୃଦୟେ ବିପୁଳ ଦହନ ଖରେ ।

ନଙ୍ଗର ପକା ତ, ନଙ୍ଗର ପକାରେ ମାଝି,

ଏଇ ତ ସେ କୂଳ, ସେଇ ତ ସଉଧରାଜି,

ସେଇ ବେଳା, ସେଇ ଦେଉଳେ ପତାକା ଉଡେ

କେତେ ଘାଟେ ବୁଲି ଫେର ମୁଁ ଆସିଛି ଆଜି ।

କେତେ ଦେଶୁଁ କେତେ ଆଣିଛି ମୁଁ ଉପହାର

କାବେରୀ ଦେଇଛି ଧବଳ ହୀରକ ହାର,

ଚୋଳରୁ ଆଣିଛି କନକ କୁସୁମ ମାଳା,

ସବୁ ଦେବି ଥୋଇ ଚରଣ-କମଳେ ତାର

ତା ସାଥେ ଦେବି ଏ ତରୁଣ ହୃଦୟ ମମ

ତା’ ଚରଣ ତଳେ ବିନୟିତ ଦାସ ସମ,

କହିବ–“ଏ ମୁଖ ପାଇଁ ମୁଁ ଜୀବନ ଦେବିଁ

କହିବ–“ତୋ ସେବା ଜୀବନେ ଧରମ ମମ ।”

କୂଳେ ଭିଡ଼ ତରୀ, ଆସ ରେ ମାଳଦା ମାଝି

ବହି ଆଣ କୂଳେ ମାଣିକ ବଣିଜ ରାଜି,

ପେଣ୍ଠରେ ପଇଠ କରି ତମେ ଏଥି ରହ

ଯାଏ ମୁଁ ନଗରେ କପାଳ ମୋ ଖୋଜି ଖୋଜି ।

ବୁଲିବି ଯାଉଛି ନଗରର ପଥେ ପଥେ

ଦେଖିବି ଯଦି ସେ ଯାଉଥାଏ କାହିଁ ରଥେ,

ଦେଖିବି ଯଦି ସେ ବାତାୟନେ ଥିବ ଚାହିଁ

ଦେଖିବ ଯଦି ସେ ଚାହାଣିରେ ଜାଣେ ମତେ ।

ମାଳାକାର ହେବି ତା’ କବରୀ ହାର ରଚି,

କାଚରା ହେବି ମୁଁ ଦେବାକୁ ତା’ କର ଖଚି,

ସୁନାରୀ ହେବି ତା’ ଚରଣ ବଳୟ ଲାଗି,

ନପିତ ହୋଇ ତା ଚରଣ ମାଜିବି ବସି ।

ଏଇ ଯେ ସେ ବେଳା–ପାବନ ତା ପଦ ଲାଗି,

ଆଖି ଆଗେ ମୋର ସେ ଦିନ ଉଠଇ ଜାଗି,

ମନେ ହୁଏ ଏଇ ଉଷର ବାଲୁକା ପରେ

ଶୁଅନ୍ତି ମୁଁ ଥରେ ତା’ ପଦ ପରଶ ଲାଗି ।

କାହିଁକି ବା ଯିବି ? ଚହ୍ନିବ ସେ କି ଗୋ ମତେ ?

ବିଦେଶୀ ମୁଁ–ଖାଲି ନୟନ ମିଶିଛି ପଥେ,

ଏଥିରେ କି ଆଶା ? ମୁଡିପରି ହୁଏ କିପାଁ ?

ମୋ ପରି ତରୁଣ ନ ଥିବେ ନଗରେ କେତେ ।

ତଥାପି ମାନୁନି ମନ ମୋ ବାସନା ଖାଲି,

ଆଉ ଥରେ ଦେଖେଁ ପରାଣର ସେ ସଂଖାଳି,

ଥରେ ଆଉ ଖାଲି ଆଖେ ଆଖି ଯାଉ ମିଶି,

ଆଶା ନ ଦେଖିଲେ–ବୋଇତ ମୋ ଦେବି ଚାଳି ।

ବଳା ବଜାଇ ଚଳେ ଧୀରେ ମାଳୁଣୀ

କରକେ ଧରିଅଛି ଫୁଲ ଚାଙ୍ଗଡା

ସେ ଫୁଲେ ଅଛି କେତେ ହୃଦ-ମାଗୁଣି ।

ମୁଣ୍ଡରେ ଝରାକାଠି ଖୋଷାରେ ଖୋସା

ପାଦରେ ଝୁମ୍ପା ଭରି ଦେଇଛି ଯୋଷା,

ପୃଥୁଳ ବାହୁ ଭରି କୁଟିଛି ଚିତା

ନୟନେ ଖଞ୍ଜାରାଟ ହୋଇଛି ପୋଷା ।

ନାକକେ ନୋଥ, ନାକଚଣା ଆରକେ

ଦଣ୍ତି-ଝଲକା ଓଠେ ବାଜି ଝଲକେ ।

ଅଧର ଘନ-ଲାଲ ବିଡ଼ିଆ ରାଗେ

ଚଳଇ ନାରୀ, ପାନ ଜାକି ଗାଲକେ ।

କପାଳେ କଳା-ଚିତା ପରି ଟିକିଲି

ମହଣ ଦେଇ ଟାଣେ ଦେଇଛି କିଳି,

ମହଣ ଦେଇ ପୁଣି କାଢ଼ିଛି ମାଙ୍ଗ,

ଖେଳାଇ ଢେଉ, କେଶ ଦେଇଛି ଭିଡ଼ି ।

ବାହୁରେ ତାଡ଼, ଗୋଡ଼େ ପାହୁଡ଼ ବଳା

ସରଣୀ କମ୍ପେ ଯେବେ ଚାଲେ ଅବଳା,

ଧରଣୀ-ନଦୀ ଭାଙ୍ଗି ଚରଣ ମୁଦ

ଶିଖାଇ ତରୁଣୀଙ୍କୁ ଚଳନ-କଳା ।

ନଗର କିଶୋରିଏ ତା ପଥ ଚାହିଁ

ଗବାକ୍ଷ ତେଜ କାହିଁ ଯାଅନ୍ତି ନାହିଁ;

ଉଛୁର ହେଲେ ମାନ କାହିଁରେ କିବା

ସେ ମାନ ଭେଙ୍ଗେ ଗଭା ଯତ୍ନେ ସଜାଇ ।

ବରାଙ୍ଗୀ ଏକେ ଏକେ ବରାଦ ଏକ

କେ ଚାହେଁ ସୂର୍ଯ୍ୟମୁଖୀ, କେ କୁରୁବକ,

କାହାର ଅବା ଲୋଡ଼ା କଦମ୍ବ-କଢ଼ି,

କରବୀ କାମିନୀ ବା କାହାର ସଖି ।

ମାଳରେ ହେଲେ ଜଣକର ଆଦର,

କବରୀ-ସାଜ ମାଗିଥାଏ ଅପର ।

କେ ମାଗେ ନିପ ପୁଷ୍ପ ଦେବାକୁ କାନେ

କୁସୁମ ଗୁଛେ କାର ଶରଧା ବଡ଼ ।

ତରୁଣୀ କେହି ତାରେ କରିଛି ଅଳି

ଦେବାକୁ ଏ ଅଷାଡ଼ କଦମ୍ବକଳି

ନିତିକି ନିତି; ଯେଣୁ ଅସିବ ପ୍ରିୟ

ବରଷା ଯାପି ଯିବ ପ୍ରବାସେ ଚଳି ।

କିଶୋରୀ କେହି ମାଗିଥିଲା କେତକୀ

ଗଲା ବସନ୍ତେ ଭଲେ ହଂସ-ଗତିକି

ଯୋଗାଇ ନପାରିଲା, ବଢ଼ିଛି ମାନ,

ମନା ହେଉଛି ଯିବା ତାର କତିକି ।

କେ ବଧୂ ବୋଲେ ‘ଅୟି ମାଳୁଣୀ ସଖି,

କହିବି ଗୋଟେ କଥା ପାରିବ ରଖି ?

ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ସେ ଗୋ, ଆସିବେ ଘରେ

ବକୁଳ ମାଳା ଏକ ଗୁନ୍ଥି ଦେବ କି ?’

କାହାକୁ ନାହିଁ ବୋଲି କହଇ ନାହିଁ

ହସି ଚତୁରୀ କହେ ଆଣିବା ପାଇଁ,

କାମିନୀ ମନ ସେତ ବୁଝିଛି ଭଲେ

ଭୁଲାଇ ରଖିଥାଏ ଆଶା ଦେଖାଇ ।

ଯାଉ ଯାଉ ସେ ରାଜପଥେ ଚତୁରୀ

କିଶୋରୀ ଗଣ ହୋଇ ଅତି ଆତୁରୀ

ଡାକନ୍ତି ହାତ ଠାରି ଗବାକ୍ଷ ପଛୁ

‘ମାଳୁଣି, ରାଣ, ଆଗ ଆସ ଏ ପୁରୀ ।’

କେ କହେ ‘ବେଳ ଗଲା କବରୀ ସାଜି

ପାରିବ ନାହିଁ ତୋର କୁସୁମ ଆଜି,’

ଆଉ କେ ବୋଲେ ‘ତୋର କେତେ ଲୋ ଆୟୁ

ଏକ୍ଷଣି ଖୋଜୁଥିଲି ପରାଗ-ରାଜି ।’

ସକଳ ରୂପସୀର ମନକୁ ଧରି

ମାଳୁଣୀ ଜାଣିଅଛି ସାରା ନଗରୀ

ତରୁଣ ତରୁଣୀଙ୍କି ରଖିଛି ହାତେ

ତା ନାମେ ତାଙ୍କ ବୁକୁ ଉଠାଇ ଥରି ।

ତଥାପି ପ୍ରିୟ ନାରୀ ସବୁରି ଘରେ,

ବିଶ୍ୱାସ ସବୁ କିଶୋରୀର ତା ପରେ,

ତା ବକ୍ଷେ କେତେ ବକ୍ଷ-ଗୋପନ କଥା,

ତା ମୁଖୁ କେତେ ପୀୟୁଷ ଝରେ ।

ମାଲୁଣୀ ନିତି ତାରେ ଦିଅଇ ମାଳା,

ଯତନ କରି ଜୁଡା ଦିଅଇ ବାନ୍ଧି,

ହେବାକୁ ଦେଖମାଙ୍କ ହୃଦୟ-କାରା ।

ତା ପାଇଁ ବଗିଚାରେ ଭିନ୍ନ ବ୍ରତତୀ

ପୃଥକ ପୁଣି ତାର ସଲିଳ ଘଟେ

ପୃଥକ ହୋଇ ଫୁଟେ ତାପାଇଁ ଫୁଲ

ସରସ ସବୁଠାରୁ ତାର ମାଳାଟି ।

ଦିନେ ମାଳୁଣୀ ଭୁଜେ ଫୁଲର ହାର

ଅନନ୍ତ କରି ବାନ୍ଧିଦେଲା ବାଳାର

ଘଡ଼ିକେ ଡାକଦେଲା କାଟିଲା ବୋଲି

ରକତ-ଦାର ବହୁ କଷ୍ଟେ ବାହାର ।

ଚିକ୍କଣ କେଶେ ଫୁଲ ରହଇ ନାହିଁ

କବରୀ ଭାରି, ଦେଲେ ମାଳା ଗୁଡ଼ାଇ,

ଗଳାରେ ଦେଲେ, କାଢ଼ିଦିଏ ଘଡ଼ିକେ

କୋମଳ କାନ୍ଧ ଦୁଇ ଯାଏ ବଥାଇ ।

ଏଣୁ ମାଳୁଣୀ ବଡ଼ ବିପଦେ ପଡ଼େ

ସଜାଇବାକୁ ତାଙ୍କୁ ନିୟତି ଡ଼ରେ

କୁସୁମ କୋମଲ ଯା’ ଶରୀରଲତା

ପିନ୍ଧାଇବାକୁ ତାକୁ ତା’ କର ଥରେ ।

ସାଧବଝିଅ ପାଶେ ଚଳେ ମାଳୁଣୀ

ଅପେକ୍ଷା କରିଥିବ ବର-ତରୁଣୀ

କରରେ ଧରିଅଛି ଫୁଲ ଚାଙ୍ଗଡା ।

ସେ ଫୁଲ ତଳେ କେତେ ହୃଦ-ମାଗୁଣି ।

ଏକାକେ ତାକୁ । ତାର ଅଧର-ପୁଟ

ସାହସ ଶୁଣାଇଲା ଶୁଣ ତ ଟିକେ,

ଦେଖୁଛ ବେଶ ବାସୁଁ ବିଦେଶୀ ମୁଁ ତ !’

କରୁ ଚାଙ୍ଗୁଡ଼ି ଆଣି କଟିରେ ଥୋଇ

ମାଳୁଣୀ ଅନାଇଲା ଚକିତ ହୋଇ

ଦେଖିଲା ରୂପବନ୍ତ ତରୁଣ ଆଗେ,

ଲାଜେ ତା ଆଖି ଟିକେ ଯାଉଛି ନୋଇ ।

ସାଧବପୁଅ କହେ ‘ମାଳୁଣୀ ପରା

ଦିଶୁଛ, ଖାଲି ନେଇ ଫୁଲ ପସରା

ବୁଲ ନା ଆଉ କିଛି କର ଗୋ ନାରି,

ଗରଜ ଅଛି ମୋର କହତ ତ୍ୱାରା !’

ଚତୁରୀ ମଳୁଣୀ ସେ କହିଲା ହସି

“ଖାଲି କି ଫୁଲ ବିକେ ? ଲଗାଏ ରଶି

ଏ ଫୁଲ ଦେଇ ଯୁବା ଯବୁତୀ ହୃଦେ

କୁସୁମ ହାରେ କେତେ ହୃଦୟ କଷି ।

ମୋ ଲାଗି ଏ ନଗରେ କିଶୋରୀ ଦଳ

ଦେଖନ୍ତି ନିରଜନେ ମୁଖ ପ୍ରିୟର

ମୋ ଫୁଲ ଦିଏ ଭାଷା ତରୁଣ-ପ୍ରେମେ,

ପ୍ରଥମ ଉପହାର ତରୁଣୀଙ୍କର ।

କି କାମ ଅଛି “ବୋଲି କହିଲା ନାରୀ,

“ଚାହିଁତ ଥିବେ ମୋତେ ସାଧବ-ବାଳୀ–’’

ଚମକି ଅନାଇଲେ ବିଦେଶୀ ଯୁବା

ପଚାରେ ‘ସାଧବରେ ତୁ ସେବାକାରୀ ?’

‘କାହିଁକି ?’ ପଚାରିଲା ମାଲଣୀ ପୁଣ

ତରୁଣ କହେ ‘ଦେଖାଇବି ମୋ ଗୁଣ

ମାଳା ମୁଁ ଗୁନ୍ଥିପାରେ ବିତିନ୍ତ୍ର କରି

କବରୀ ସାଜିପାରେ ଅତି ନିପୁଣ ।’

‘ବିଦେଶୀ ମାଳାକାର ? ଆସ ଗୋ ତେବେ’

ବୋଇଲା ନାରୀ ନିଶ୍ଚେ ଗୁଣ ଚିହ୍ନିବେ,

ସାଧବ କନ୍ୟା ଆଉ, ନ ଚିହ୍ନୁ କେହି

ଚିହ୍ନାଇ ଦେବି, ରହି ମୋ ଘରେ ଯେବେ ।

ଗୁନ୍ଥିବ ମାଳା କାଲି ଯତନ କରି

ସାଧବ କନ୍ୟା ପାଶେ ନେବି ମୁଁ ଧରି

ଆସ କୁଟୀରେ’–ଲେଉଟିଲା ଘରକୁ

ସାଧବ ପୁଅ ଚଳେ ଶିବ ସୁମରି ।

ଚରଣେ ଚରଣ ଥାପି ନିବିଡ଼ ସୋହାଗେ,

ଚୁମ୍ବନ୍ତି ସେ ପରସ୍ପରେ ଜଗତ ବିସ୍ମରି,

ଛାଡି ପୁଣି ଚୁମ୍ବ ଦେନ୍ତି ଗାଢ଼ ଅନୁରାଗେ ।

ଇନ୍ଦ୍ରିୟେ ଇନ୍ଦ୍ର ୟେ ହୁଏ ପ୍ରାଣ ବିନିମୟ,

ମୁଖେ ନ ଆସଇ ଭାଷା, ଭରା, ଯେ ହୃଦୟ !

ନ ଦେଖିବେ, ନ ପାଇଚେ ଯେହ୍ନେ ଆଉ ଆନେ

ସେହିକ୍ଷଣ ପରେ ନବ ଯୁବକ ଯୁବତୀ

ତେଣୁ ଚାହୁଁଥାନ୍ତ ପ୍ରିୟେ ଏକ ପୋଷେ ପାନେ,

କରିବାକୁ ଚିର ସେହି କ୍ଷଣ ମଧୁ ରତି ।

ସୁଖ ସଙ୍ଗେ ଗୁନ୍ଥା ଚିର ହଜିବାର ଭୟ

ତେଣୁ ତାଙ୍କ ଚିତ୍ତ ଥିଲା ଆଶଙ୍କା-ଅଥୟ ।

ମନ୍ଦିର ଚମନ ଛଳେ ସାଧବ ନନ୍ଦିନୀ

ଦ୍ୱରା ଖୋଲି ଯାଏ ଚାଲି ଗୃହ ଉପବନେ

କେବେ ବା ଅନ୍ଧାର ରାତି, କେବେ ବା ଚାନ୍ଦନୀ,

ସମୟରେ ଜ୍ଞାନ କାହିଁ ପ୍ରଣୟିତ ମନେ ?

ସ୍ଥାନେ, କାଳେ ପଦେ ଦଳି ଚାହିଁ ସେ ମିଳନ

ବଢ଼ି ନଈ ମାନେ କାହିଁ ତଟରେ ଶାସନ ?

ପ୍ରଥମେ ଯେ ଦିନ ସାଧୁସୁତା ଦେଖେ ଦୂରୁ

ପ୍ରଚୀରର ଆରପଟେ, ବାନ୍ଧବ ସଙ୍ଗତେ

ବିଦେଶୀ ସାଧବ ଯୁବା–ତା’କାନ୍ତ କପାଳୁ

ସ୍ୱେଦବାରି ବହି ଗଲା ଭ୍ରୂଲତାର ଅନ୍ତେ;

‘ଏଇତ ସେ’–କହି କହି ଆପଣାକୁ ଆପେ

ସୁଖ ଭୟେ, ଆଶଂକାରେ ବଷେ କର ଥାପେ ।

ତା’ ପର ସଂଧ୍ୟାରେ ହେଲା ପ୍ରଥମ ମିଳନ,

ଉପବନ ଏକ କୋଣେ । ସାଧବ କୁମାରୀ

ଠିଆ ଥିଲା ପଛ କରି ସଲଜ୍ଜ ଲପନ

ବୃକ୍ଷ ଡାଳେ ଧରି, ଅତି ଶଂକିତେ ବିଚାରି

କେଜାଣିବା କି ହୋଇବ । ଆନନ୍ଦର ପୂର୍ବ

କରିଥାଏ ଜନେ ନାନା ଶଂକାରେ ଅଥର୍ବ ।

ତାକୁ ସେ ଶଙ୍କାରୁ କରି ଉଦ୍ଧାର; ଅଭୟ

ଦେଲା, ସେ ସୁନ୍ଦର ଯୁବା; ପାଶେ ଆସି ତାର

ସ୍ନେହ ଧରି ପ୍ରିୟା-କର ପ୍ରେମ-କମ୍ପ-ମୟ,

ନିକଟ ଆସନେ ଏକ ବସାଇ, ଗଳାର

ମଣିମୟ ହାର କାଢ଼ି ଧଇଲା ଦି’ କରେ

ଧୀରେ ଧୀରେ ପିନ୍ଧାଇଲା ବରାଙ୍ଗୀର ଗଳେ ।

ସରମରେ ସୁକୁମାରୀ ନ ଟେକେ ବଦନ,

ପାଶେ ଘୁଂଚି ତେଣୁ ଯୁବା ଟେକେ ମୁଖ ତାର,

ଦ୍ୱିତୀୟା ଚନ୍ଦ୍ରମା ସମ ହସି, ତା ଲପନ

ତରୁଣୀ ଛଟକେ ଘେନି ଯାଏ ଅନ୍ୟ ଆଡ଼;

ଦୁଇ ହାତେ ବନ୍ଦୀ କରି ସାହସୀ ତରୁଣ

ଥାପିଲେ ସେ ମୁଖ ବକ୍ଷେ ଲଜ୍ଜାରେ ଅରୁଣ ।

ସେ ହେଲା ପ୍ରଥମ ଦେଖା; ପ୍ରତି ରଜନୀରେ

ତା ପରେ ମିଶିଲେ ବେନି ପ୍ରାଣୀ ବାରେ ବାରେ

ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୋପନେ ଗୁପ୍ତ ସଂକେତ ସ୍ଥଳିରେ,

ଦିନ ସାରା ଚାହିଁଥାନ୍ତି ମିଳନର କାଳେ;

ବୌଶାଖେ ଧରଣୀ ଯଥା ଅପେକ୍ଷେ ସଂଧ୍ୟାରେ

ବିପନ୍ନ ନାବିକ ଲୋଡେ ଯେସନ ବେଳାରେ ।

ଦେଖା ହେବା ବେଳୁଁ ବିଦାୟର ବେଳ’ ଯାଏ

ବେନି ମଧ୍ୟେ ନାହିଁ ଥାଏ ତଳି ବ୍ୟବଧାନ

ଡେଣା ଛନ୍ଦାଛନ୍ଦି ବେନି ପକ୍ଷୀ ଥିଲା ପ୍ରାୟେ

ରହି, କରୁଥାନ୍ତି ପ୍ରୀତି ଦାନ ପ୍ରତିଦାନ ।

ବେନିଏ ଚାହାନ୍ତି ମିଶି ଏକ ହେବେ ପରା

ଚୁମ୍ବନ, ଆଶ୍ଳେଷ ତା’ର ଚେଷ୍ଟା ପରମ୍ପରା ।

ନ୍ତ୍ରମେ ପଦେ ଅଧେ କଥା ତୁଣ୍ଡରୁ ବାହାର

‘ଆସ’ ‘ବସ’ ‘ଚାଲିଯିବ’ ? ‘ଆସିବ ନା କାଲି’ ?

ନ୍ତ୍ରମେ ବାଣୀ କରୁଁ ତାଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ପ୍ରସାର

ମୁକତାରୁ ହେଲା ନ୍ତ୍ରମେ କଥା, ଥଟ୍ଟା, ଗାଳି ।

ପ୍ରଗଲଭ ତ ଚିରକାଳ ରମଣୀ ରସନା

ତରୂଣୀକୁ ଖନା କରେ ତା ବଚ-ରଚନା ।

ବିଦେଶେ କି ଭୋଜନର ସଉଖ୍ୟ ସମ୍ଭବ ?

ଭାବି ସୁଗୃହିଣୀ ପରି ଉତ୍ତମ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ,

ତରୁଣୀ ଲୁଚାଇ ଆଣି ଖୁଆଏ ସାଧବ-

ପୁଅକୁ, ସୋହାଗେ ପୁଣି ସୁବାସିତ ପାନ

ଗୁଞ୍ଜି ଦିଏ ପ୍ରିୟ ଓଠେ; ଦୁଇ ଖଣ୍ଡ କରି

ଓଠେ ଓଠେ ନିଅନ୍ତି ବା ହୋଇ ଛଡାଛଡି ।

କ୍ଳାନ୍ତି ଛଳ କରି ସୁକୁମାରୀ ପଡ଼େ ଢଳି

ବେଳେ ବେଳେ ଯୁବା କୋଳେ ମୃତ ପକ୍ଷୀ ସମ,

ଦେଖେ ଯୁବା ପ୍ରିୟା ଗଣ୍ଡ ଜୋଛନାରେ ଝଳି,

ବକ୍ଷେ ଛାୟା ଆଲୋକରେ ନ୍ତ୍ରୀଡ଼ା ମନୋରମ ।

ପ୍ରାଣର ପରମ ପ୍ରେୟ ସେ ନବ ରୂପସୀ–

ଗଣ୍ଡେ ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ଡେରି ହୋଇଯାଏ ନିଶି ।

ଏମନ୍ତେ ତରୁଣୀ-ପ୍ରତି ଉଚ୍ଛନ୍ନ, ଉଦ୍‍ବେଳ,

ଚାଲିଲା ଗୋପନେ କିଛିକାଳ ବାଧା ହୀନ

ବେଳାଚାରୀ ମୃଗସମ, ପ୍ରଣୟୀ ଯୁଗଳ

ଲଘୁପଦ କ୍ଷେପି କାଟିନେଲେ କିଛି ଦିନ ।

ଗୁରୁଭାର ଲଘୁ କରିବାରେ ଜୀବନର

ନିଜରେ ଦେବଠୁ କିବା ଅଛି ଶ୍ରେଷ୍ଠତର ?

ଜୀବ ହୁଏ ଶିବ, ଦେଲେ ନିଜେ ବହୁ ପାଇଁ

ପ୍ରେମିକ ହୁଅନ୍ତି, ଦେଲେ ଦୁଇ ପରସ୍ପରେ,

ବହୁ- ହିତ-ସୁଖ ମହାଜନେ ସିନା ପାଇ,

ପ୍ରୀତି ଦେଇ ସେହି ମୁଖ ଭୁଞ୍ଜନ୍ତି ଅପରେ ।

ପ୍ରୀତି, ପୂଜା, ଶୁଭକର୍ମ ଏକ ଉପାଦାନ

ସ୍ଥାନ ଭେଦେ ଦିଶେ ଥିବା ପରି ବ୍ୟବଧାନ ।

ଇଛନ୍ତି ଯୁବତୀ ୟବା ଦେବେ ଆଉ ନେବେ

ଦେହ, ହୃଦ, ପ୍ରାଣ, ଅଶ୍ର, ଅନ୍ତର, ବାହାର;

ସାଧବଙ୍କ ସୁତସୁତା ମିଳଗଲେ ଯେବେ

ବହୁ ଅପେକ୍ଷାରେ, ତାଙ୍କ ପ୍ରାଣର ଜୁଆର

ମିଶିବାକୁ ପରସ୍ପରେ ଧାଇଁଲା ଉତ୍‍କୂଳ

ଚୁମ୍ବକ ଆୟସେ ଯଥା କରଇ ଆକୁଳ ।

ନବୀନ ମିଳନ ସୁଖେ ମଗ୍ନ ବେନି ଜନ,

ଅନଭିଜ୍ଞ ଦୁହେଁ, ଭାବୁଛନ୍ତି ସେହି ଶେଷ

ଦିନେ ହେଲେ ନ କରନ୍ତି ମନେ ବିଚାରଣ

ୟା ପରେ ଭବଷ୍ୟେ ଅଛି ସୁଖ ଅବା କ୍ଳେଶ ।

ଥିବକି ଏ ସ୍ନେହ ଚିର ? –ବାଳା ନ ପଚାରେ

ଆଶାଙ୍କାରେ ଚିହ୍ନ ନାହିଁ ତରୁଣ ଆତ୍ମାରେ ।

ପରସ୍ପର ଭୋଗି ଦୁହେଁ ଥାଅନ୍ତ ବିଭୋର

ଦିନକେ ମାଳୁଣୀ ଦେଲା ଚମକ ସଂବାଦ,

ଜଗୁଥିବା ଛକି ଛକି ରାଜ-ଗୁପ୍ତ-ଚର

ଜାଣି ଏଥି ଯୁବକର ଗମନ ଅବାଧ ।

ସେଦିନ ମିଳନ ବେଳେ ଯୁବତୀ ପ୍ରସ୍ତାବେ

“ଚାଲ ଘେନି ମତେ ଲୁଚାଇଣ ତବ ନାବେ ।’

କୃଷ୍ଣାତିଥି ଦେଖି’, ତହୁଁ କରିଲେ ଯୋଗାଡ଼,

ଘୋର ରାନ୍ତ୍ରେ ଲୁଚି ହେଲେ ଦାଣ୍ଡକୁ ବାହାର

ପାଦେ କଲା ବିଶ୍ୱସ୍ତା ସେ ମାଳୁଣୀ ଜୁହାର;

ଦୁର୍ଗା ସ୍ମରି କଲେ ଦୁହେଁ ଶୁଭେ ପାଦ-ଚାର ।

କିଛି ଦୂର ଯାଇଛନ୍ତି ଶୁଭିଲା ପଶ୍ଚାତୁଁ

ଆସିବାର ତାଂକ ଆଡ଼େ ଦ୍ରୁତ ଘୋଡ଼ା-ଟାପୁ ।

ଜଣା ପଡ଼େ ସେ ନଗର । ପାଇକ ପହରା

ଚାରିଆଡ଼େ, ଚୁପି ଚୁପି ହୋନ୍ତି କୁହା କୁହି

ନଗ୍ରଜନେ ଲୁଚି ଘର ପଛ ପଟେ ରହି ।

ସାଧବ ଖାଇଛି ହଣା, ବିଦେଶୀ ଯୁବାର

ଲୋକବାକ ବନ୍ଦୀ,ଦୁଇ ବୋଇତ ତାହାର

ହୋଇଅଛି ଦଗୁ, ସାଧୁସୁତ ସାଧୁସୁତା

କାହିଁଛନ୍ତି, କାହିଁ ଗଲେ, ମିଳେ ନାହିଁ ପତ୍ତା ।

ଏହିପରି ନାନା କଥା ଉଠେ ଲୋକ ମୁଖେ

କେ କହଇ ଥଟା କରି, କହେ କେହିୁ ଦୁଖେ ।

ମାଲୁଣୀଟା କାନ୍ଦେ ଉଚ୍ଚେ ପୁଷ୍କରିଣୀ ଘାଟେ

ଶୁଣି ଠିଆ ହେଉଛନ୍ତି ଯିବାଲୋକ ବାଟେ ।

“କାଣୀ କୁଜି ଘର କରି ରହନ୍ତି ସୁଖରେ

ସୁନାକାଠି ମୋର ମଲା ଏତେ କଲ୍‍ବଲେ !

କାହା ପାଇଁ ଫୁଲ ଆଉ ଗୁନ୍ଥିବି ଯତନେ

କିଏ ପଣତରେ ଗୁଁ ଜିଦେବ ଖୁସି ମନେ

ପିଠା ପଣା, ଧନ ଦ୍ରବ୍ୟ, ଯାହା ଯେଉଁ ଦିନ;

ତା’ ହାତକୁ ଚାହିଁବେ ଗୋ ଆଉ ଦୀନ ହୀନ ।

ପିଲାକାଳୁ କୋଳ କରି, କରିଲି ମନିଷ

ବିଧାତା ତୁ ଅମୃତକୁ କରିଦେଲୁ ବିଷ ।

ଜପି ଜପି ଯୁଗ ଯୁଗ ଯାହାକୁ ସଂଖାଳି

ପାଇଥିଲା, କ୍ଷଣକେ ସେ ହାତକୁ ଗଲା ଭାରି ।

ଦୂରୁଁ ଯେ ଦରିଆ କାଟି ଆସିଥିଲା ଧାଇଁ

ଦଣ୍ଡେ ହେଲେ ମୋ ଧନକୁ ଭୋଗ କଲା ନାହିଁ ।

କାହିଁକି ଦୁହିଁକି ବିଧି କରାଇଲୁ ଦେଖା,

ଏକ ଆନ ପାଇଁ କରି ରହିଲେ ଅପେକ୍ଷା,

ମିଶିଲା ବେଳକୁ ତାଙ୍କୁ ଫିଙ୍ଗିଲୁ ଛିଣ୍ଡାଇ,

ତୋ ବେଭାର ବିଧାତାରେ ବୁଝା ପଡ଼େ ନାହିଁ ।

ଏକ ଅନ ପାଇଁ ଯେହ୍ନେ ହୋଇଥିଲେ ଗଢ଼ା

ମିଶିଲା ବେଳକୁ ବିଧି କଲୁ ଛଡ଼ା ଛଡ଼ା ।

କାହିଁଗଲେ କେ କହିବ, ଜଣାପଡ଼ୁ ନାହିଁ,

କେ କହେ ବନ୍ଦୀ ସେ ଦୁହେଁ ଦୂରଗଡ଼େ ଯାଇଁ ।

କେ କହେ ବି ହଣା ହେଲେ–ଆହା ହାତ କାର

ତାଙ୍କ ଗଳେ ଚଳାଇବ ପୁଣି ତରବାର ।

ବନ୍ଦୀ ହୋଇଥିଲେ ସେ ତ ଆହୁରି କଷଣ

ଭୋକ ଶୋଷ ପଡ଼ିଥିବେ, କାନ୍ଦି ଅନୁକ୍ଷଣ ।

ନିତିଦିନ ଭୋକିଙ୍କି ଯେ ଅନ୍ନ ଦେଉଥିଲା

ତାଙ୍କୁ ବିଧି କେଉଁ ପାପେ ରଖିବୁ ଭୋକିଲା !

ପାପୀ ଅତ୍ୟାଚାର ସେହୁ ବଞ୍ଚି ସୁଖ ଦରେ

ଦେବ ଶିଶୁ ଦୁହେଁ ମୋର, ଭୋକ ଶୋଷେ ମଲେ ।

ବୃଦ୍ଧକାଳେ ଏୟା ମତେ ଦେଖିବାକୁ ଥିଲା ।

ଶୁଣିବା ବେଳରେ ଛାତି କିଆଁ ନ ଫାଟିଲା ।